wtorek, 12 sierpnia 2014

Tadao Ando - szkic eseju Konrada Kawskiego



     W sztuce Japonii od zawsze dominowała prostota. Kultura tego kraju, od słynnych malowideł i drzeworytów począwszy, a na sztuce współczesnej skończywszy, emanuje spokojem i wyciszeniem. Barwy są tu zazwyczaj stonowane, a środki użyte do przedstawienia tematu oszczędne i użyte z umiarem.
Ando, artysta współczesny, wpisuje się w tę tradycję.
Siła jego sztuki płynie bowiem z prostoty. W tej architekturze kształty i kierunki współgrają ze sobą w sposób wysmakowany i naturalny.
Architektura Ando jest prosta i w pewnym sensie oczywista. Funkcjonalność budowli nie jest przykryta zbędną ozdobnością. Materiały, których używa, to przede wszystkim beton i szkło, które w swojej fakturze i budowie są wyciszone oraz nie narzucają się barwą.
Kościół na Wodzie (Church on the Water) na wyspie Hokkaido w Japonii Ando zaprojektował jako dwa prostopadłościany. Szary, gładki beton  powoduje, że ozdobność formy jest tu niemal całkowicie zredukowana. Dzięki wielkiemu przeszkleniu jednej ze ścian światło wewnątrz jest całkowicie naturalne. Wszystko to tworzy chłodny i rzeczowy nastrój religijnego skupienia. Ando zredukował także do minimum podział przestrzeni, który tworzą ściany. Dzięki temu nabrały one większego znaczenia i zaczęły odgrywać rolę daleko ważniejszą niż jedynie konstrukcyjną; w kontekście duchowej funkcji, którą pełni świątynia, zdają się rozgraniczać sferę sacrum i sferę profanum.
W swojej mowie wygłoszonej podczas ceremonii wręczenia Nagrody Pritzkera, Ando powiedział:

„(…) próbowałem osiągnąć umowność konstruując przestrzeń użytkowaną przez ludzi. Dlatego wspominając o umowności (symboliczności) architektury, nie mam wcale na myśli powierzchownej dekoracji. To, co starałem się osiągnąć, to przestrzenność, która stymuluje ludzkiego ducha, budzi wrażliwość i dociera do głębi dusz. Aby wytworzyć umowność trzeba zmobilizować zarówno rozum jak i intuicję, poszukując przestrzeni, która będzie nowym odkryciem.”



W Kościele na Wodzie dyscyplina budowania przestrzeni, powściągliwa kolorystyka i ogólny minimalizm architektoniczny przywodzą na myśl sposób projektowania tradycyjnych japońskich ogrodów – w dbałości o harmonię i respektowanie zasad, którymi rządzi się przyroda.
Kościół na Wodzie „umieścił” Ando w naturze w sposób nieinwazyjny, maksymalnie harmonizując i splatając ze sobą domenę stworzoną dla ludzi oraz domenę natury.
     Oryginalność architektury Tadao Ando wynika z jego głęboko humanistycznego podejścia do swojej pracy. Twierdzi on, że projektowanie jest dla niego tym samym co myślenie. Zwraca uwagę na definicję architektury wg. starożytnego filozofa Witruwiusza, który twierdził, że powinna ona spełniać trzy podstawowe  funkcje: powinna być użyteczna, piękna oraz trwała. Według Ando piękno zawarte w architekturze jest odzwierciedleniem myśli architekta oraz „duszą” tej architektury.
Dla Ando jest ona jednak przede wszystkim projektowaniem przestrzeni, w której funkcjonować ma człowiek. Przestrzeń ta powinna być więc projektowana dla niego i ściśle mu podporządkowana.
Jednym z wcześniejszych obiektów zaprojektowanych przez Tadao Ando jest tzw. Azuma House w Japonii. Wybudowany w 1976 roku budynek jest nieduży i stoi na 60-metrowej działce. Jego betonowa fasada nawiązuje do otoczenia wpisując się swoim kształtem i szerokością w istniejącą strukturę miasta. Jest to jednak jedyne podobieństwo do okolicznej architektury. Fasada jest monolityczna, betonowa i surowa. Jedynym otworem na całej jej powierzchni jest otwór drzwiowy, nie posiada ona okien, okapów i gzymsów.


Jedynym materiałem jakiego używa tutaj Ando jest beton. W przekroju widać dokładne rozplanowanie przestrzeni. Dom składa się z dwóch prostopadłościanów w każdym z których mieści się jedna strefa mieszkalna. Strefy te rozdzielone są trzecią strefą- łącznikiem otwartym na niebo. Taki podział funkcjonalny przestrzeni domu przywodzić może na myśl rozplanowanie starożytnych domów pompejańskich.
Centralnie umieszczone patio odgrywa w tym domu ważną rolę; oddzielone od strefy mieszkalnej jedynie szkłem, doświetla wnętrze i nawiązuje kontakt z otoczeniem domu. Ando mówi:

„Ważne jest, aby przestrzeń nie była narzędziem do kontrolowania środowiska, ale czymś co definiuje i jest odpowiedzialne za ludzkie życie (…) niezależnie od tego jak zaawansowane staje się społeczeństwo instytucjonalne lub technologiczne, dom w którym naturę można poczuć reprezentuje dla mnie idealne środowisko do życia."
Wspaniałym obiektem zaprojektowanym przez Ando jest Muzeum Sztuki współczesnej na wyspie Naoshima w Japonii. Położone na południowym krańcu wyspy pomiędzy wysokim wzgórzem pokrytym gęstym lasem a skalistym, wystającym w morze cyplem. Osoby przypływające na wyspę wchodzą pod górę długimi schodami, które prowadzą do drogi ciągnącej się od budynku muzeum do miasta. Wejście do muzeum znajduje się na samym jej końcu.
 Jego zasadniczą funkcją jest wystawianie sztuki, jednak otwartość na świat zewnętrzny powoduje, że osoby znajdujące się w środku mogą odczuwać obecność natury. Muzeum to zawiera, prócz tradycyjnych prac, stałe instalacje zaprojektowane przez artystów specjalnie dla tego budynku. Umieszczone są one w wybranych według ich uznania częściach przestrzeni wystawienniczej i specjalnie do nich zaprojektowane.



Muzeum Sztuki Współczesnej w Fort Worth (Contemporary Art Museum in Fort Worth) to budynek składający się z pięciu prostopadłościennych brył. Betonowy dach każdej z nich podtrzymywany jest przez kolumnę w kształcie litery „Y”. Transparentne szklane ściany o wysokości 12 metrów wychodzą na płytki basen który pełni funkcję ozdobną oraz oddziela budynek od przebiegającej obok autostrady.  Dwa dłuższe moduły zawierają wejście do muzeum, hall, audytorium oraz sklep.
Z boku jednego z dłuższych prostopadłościanów wysuwa się eliptyczny taras gdzie mieści się restauracja i kawiarnia. Stąd odwiedzający mają wspaniały widok na elewacje trzech przeszklonych hal.

Przesteń wystawowa zalewana jest naturalnym światłem z dwóch kierunków: przez świetliki znajdujące się w suficie oraz wielkie, przeszklone powierzchnie ścian.


Można powiedzieć, ze Tadao Ando sam nauczył się architektury, nigdy bowiem nie odebrał „prawdziwego” wyksztalcenia architektonicznego. Swojego rzemiosła uczył  się studiując albumy architektoniczne, rzuty budynków oraz oglądając architekturę na żywo. Studiował tradycyjną architekturę japońską oraz nowoczesne budynki w Europie i Stanach Zjednoczonych. Na jego twórczość wpłynęli przede wszystkim architekci współcześni, w szczególności Le Corbusier i Frank Lloyd Wright.
W 1969 roku Ando założył własne biuro architektoniczne. Wykładał architekturę na wielu uczelniach amerykańskich oraz na Uniwersytecie Tokijskim. W 2003 roku przeszedł na emeryturę.


Brak komentarzy:

Prześlij komentarz